Bovenstaande titel is niet alleen gekozen om lezers te trekken en vervolgens een stuk te schrijven waarvan de titel de lading totaal niet dekt. Nee, het is oprecht gemeend. De hoge gasprijzen zijn een enorme kans.
Foto van pagina uit boek ‘Material Matters’ van Thomas Rau: de 100-jarige gloeilamp
Eerst een anekdote, zoals die veel in het nieuws zijn geweest. Het gaat over een echtpaar dat in een oud, houten, vrijstaand huis woont en met hun energierekening een sprong maken van € 343,- naar ruim € 1.600,- per maand. Omdat ze dit bedrag (begrijpelijk) niet kunnen betalen, slaat de paniek toe en kiezen ze er voor om zelf de gastoevoer te stoppen en in de kou te zitten.
Als eerste emotionele reactie kan ik me deze goed voorstellen. Het is een situatie die zeker urgent is. En als de urgentie zo hoog wordt, dan moét je creatief gaan worden. Het is een situatie die je niet kunt laten gaan. Maar het gas afsluiten is niet creatief. Met de steun vanuit de overheid kunnen we wel weer een beetje tot rust komen en de creativiteit de ruimte geven. Hieronder schets ik een paar mogelijke strategieën.
Strategie 1: Verduurzamen
Het verduurzamen van je huis klinkt als een ongelofelijk moeilijk project, maar bij veel woningen in Nederland is nog veel te winnen door relatief eenvoudige maatregelen. Om nog voor deze winter je gevel te laten isoleren of je beglazing te vervangen zal (we schrijven in november) waarschijnlijk niet meer lukken. De capaciteit bij bedrijven is al bezet.
De eerste winst is te behalen uit kierdichting. Wil je hier meer van weten, lees dan ‘Paris Proof Plan’ van Lars Boelen. Kieren dichten is natuurlijk een risico voor slechte luchtkwaliteit, dus doe dit alleen in combinatie met een (goede) CO2 meter. Blijft de waarde onder de 850 ppm (Parts Per Million), dan mag alles nog dicht blijven.
Strategie 2: Kleiner wonen
Als je kleiner woont, verbruik je minder gas. Kleiner gaan wonen kan op veel manieren vorm worden gegeven. De eerste vorm die ik zie, is het gebruiken van een kleiner deel van je woning in de winter. De keuken als (warm) hart van het huis. Als tweede optie kun je met meer mensen in het huis gaan wonen. Is een kamer te verhuren aan een student of statushouder? Dit lost gelijk ook een huisvestingsprobleem voor de huurder op en levert inkomsten op die helpen de energierekening te betalen. De derde optie is verhuizen naar een kleinere goedgeïsoleerde woning. Erg radicaal en waarschijnlijk ook niet heel eenvoudig.
Strategie 3: Zuinig leven
Natuurlijk word je met deze strategie al door de overheid benaderd. Daarom weten we nu ondertussen wel waar de eerste stappen te zetten zijn: kort (of koud) douchen, thermostaat lager (18 graden is echt voldoende) en letten op stroomverbruik (oude koelkast, verlichting, etcetera). Voor koud douchen: laat je inspireren door Wim Hof (The Iceman) en begin.
Ikzelf woon met mijn gezin in een benedenwoning in Rotterdam-Zuid. Per persoon hebben we 25m2, dus de strategie kleiner wonen biedt voor mij geen kans om de energierekening omlaag te brengen. De kierdichting ga ik nog een actie op doen en ik heb het voornemen om CO2-gestuurde ventilatie te laten installeren. Verbruikt wel elektrische energie, maar is een geschikte manier om de luchtkwaliteit altijd op een voldoende hoog niveau te houden.
En dan komen we bij het ‘zuinig leven’. Oftewel, het gedrag van de gebruikers. Mijn eigen gedrag heb ik redelijk onder controle (en ja: ik douch koud), maar mijn gezinsleden kiezen natuurlijk hun eigen pad. Gelukkig douchen ze niet al te lang (maar het puberen van mijn kinderen begint nog maar net, dus ik ben benieuwd).
Advieswerk
Toch is gedrag ook een punt dat in het advieswerk aan vastgoedeigenaren en -huurders vaak te weinig aandacht krijgt. Als vastgoeddeskundige weet ik natuurlijk altijd wel aan te geven hoe de energieprestatie van het gebouw verbeterd kan worden, maar het gedrag is een ander verhaal.
Zo adviseerde ik (samenwerkend in een leuk team) voor een zorgorganisatie voor mensen met psychische- en verslavingsproblematiek. Bij zo’n doelgroep is het heel lastig om energiezuinig gedrag voor elkaar te krijgen (ze hebben echt andere prioriteiten). De standaard goede isolatie en kierdichting helpen niet zo wanneer ze het raam en de deuren open zetten om een sigaretje te gaan roken. Maar ook hier: creatief zijn met elkaar kan tot bijzondere oplossingen leiden. Technische oplossingen bijvoorbeeld: alleen ventilatie aan wanneer de CO2 waarde te laag wordt (bij raam open hoeft dat dus niet) of een beloningssysteem dat voor de specifieke doelgroep goed werkt. Ook deze mensen hebben écht wel zaken die ze zo belangrijk vinden, dat ze verleid kunnen worden tot energiezuiniger gedrag.
De huidige situatie brengt veel mensen en organisaties in een lastige situatie, maar is wel een uitgelezen kans om met elkaar creatief te worden en als mooie bijvangst onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen.